Oι συνιδιοκτήτες δυσκολεύονται να συμφωνήσουν για τη χρήση ή την αξιοποίηση του ακινήτου, με αποτέλεσμα να μένει αναξιοποίητο.
Ακίνητα σε όλη τη χώρα παραμένουν ανεκμετάλλευτα και εγκαταλελειμμένα, την ώρα που το ζήτημα της στέγασης γίνεται ολοένα και πιο πιεστικό. Κύρια αιτία αποτελεί η εξ αδιαιρέτου συνιδιοκτησία, ένα καθεστώς κατά το οποίο ένα ακίνητο ανήκει ταυτόχρονα σε πολλούς ιδιοκτήτες που κατέχουν ποσοστά χωρίς διαχωρισμό σε αυτοτελείς ιδιοκτησίες.
Στις περιπτώσεις αυτές, οι συνιδιοκτήτες δυσκολεύονται να συμφωνήσουν για τη χρήση ή την αξιοποίηση του ακινήτου, με αποτέλεσμα να μένει αναξιοποίητο. Παράλληλα, όλοι οι ιδιοκτήτες καταβάλλουν φόρους και τέλη, όπως ΕΝΦΙΑ και δημοτικά τέλη, για περιουσία την οποία δεν μπορούν να χρησιμοποιήσουν αποκλειστικά.
Η Πανελλήνια Ομοσπονδία Ιδιοκτητών Ακινήτων (ΠΟΜΙΔΑ) έχει προτείνει στο υπουργείο Δικαιοσύνης να επιτραπεί στην απόλυτη πλειοψηφία των συνιδιοκτητών – δηλαδή στο 51% – να ζητεί δικαστική άδεια για την ανοικοδόμηση οικοπέδων που κατέχονται εξ αδιαιρέτου.
Σήμερα, για να πραγματοποιηθεί οικοδομική αξιοποίηση τέτοιων ακινήτων απαιτείται ομοφωνία όλων των συνιδιοκτητών. Το ζήτημα είχε απασχολήσει και παλαιότερα τη νομοθεσία: με τον νόμο 1562/1985 δόθηκε η δυνατότητα σε συγκυρίους που κατέχουν τουλάχιστον το 65% να ζητήσουν δικαστικά την οικοδόμηση, ωστόσο η διαδικασία αποδείχθηκε πολύπλοκη και σπάνια εφαρμόστηκε.
Η διανομή ενός εξ αδιαιρέτου ακινήτου μπορεί να γίνει αυτούσια, εφόσον το επιτρέπουν οι πολεοδομικοί κανόνες – για παράδειγμα, όταν ένα οικόπεδο μπορεί να χωριστεί σε άρτια και οικοδομήσιμα τμήματα ή να δημιουργηθούν ανεξάρτητες οριζόντιες ιδιοκτησίες. Αν αυτό δεν είναι δυνατό, το δικαστήριο μπορεί να διατάξει πώληση του ακινήτου με πλειστηριασμό και διανομή του ποσού στους συνιδιοκτήτες, ανάλογα με τα ποσοστά τους.
Όταν υπάρχει διαφωνία για τη χρήση του κοινού ακινήτου, ο νόμος προβλέπει ότι κάθε συνιδιοκτήτης μπορεί να το χρησιμοποιεί χωρίς να παραβλάπτει τους υπόλοιπους. Αν δεν υπάρχει συμφωνία, η απόφαση λαμβάνεται από την πλειοψηφία, ενώ σε αδιέξοδο μπορεί να παρέμβει το δικαστήριο και να ορίσει διαχειριστή ή τρόπο διοίκησης.
Η ανοικοδόμηση επιτρέπεται μόνο αν η υπάρχουσα οικοδομή έχει χαρακτηριστεί επικίνδυνη, ετοιμόρροπη ή ασύμφορη για διατήρηση, ή αν το οικόπεδο δεν έχει εξαντλήσει τον συντελεστή δόμησης. Παρόμοιο καθεστώς ισχύει και για τη συμπληρωματική ανοικοδόμηση.